Bài viết này Hocvn sẽ So Sánh Phan Bội Châu Và Phan Châu Trinh và phân tích những điểm tương đồng và khác biệt của họ về mặt chính trị, tư tưởng và văn hóa.

Khái quát chung về Phan Bội Châu Và Phân Châu Trinh

Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh là hai nhân vật lớn trong phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam đầu thế kỷ XX. Họ đều có những đóng góp quan trọng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc và đổi mới xã hội.

Tuy nhiên, họ cũng có những quan điểm và phương pháp khác nhau trong việc đối phó với thực dân Pháp và tìm kiếm con đường độc lập cho Việt Nam.

Chi tiết So Sánh Phan Bội Châu Và Phan Châu Trinh

Chính trị

Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều là những người theo chủ nghĩa dân quyền và dân chủ. Họ đều coi việc giáo dục và nâng cao ý thức dân tộc là tiền đề để cải thiện tình hình xã hội. Họ cũng đều ủng hộ việc hợp tác với các nước khác để học hỏi kinh nghiệm và tìm kiếm sự hỗ trợ.

Tuy nhiên, Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh cũng có những khác biệt lớn về mục tiêu và phương tiện chính trị. Phan Bội Châu ưu tiên việc đánh đuổi thực dân Pháp và lấy lại quyền lực cho triều đại nhà Nguyễn. Ông coi việc cải cách xã hội là một bước đi sau cùng và không quan trọng bằng việc giành độc lập. Phan Bội Châu ủng hộ việc dùng bạo lực và khởi nghĩa vũ trang để đấu tranh. Ông cũng kết hợp với các thế lực quân sự như Nhật Bản, Trung Quốc và Thái Lan để tìm kiếm sự can thiệp.

Phan Châu Trinh ngược lại, coi việc cải cách xã hội là một bước đi trước và quan trọng hơn việc giành độc lập. Ông cho rằng việc duy trì triều đại nhà Nguyễn là một sự lùi bước và không phù hợp với thời đại. Phan Châu Trinh ủng hộ việc dùng hòa bình và văn minh để đấu tranh. Ông cũng không tin tưởng vào các thế lực quân sự mà chỉ mong muốn hợp tác với các nước dân chủ như Pháp, Anh và Mỹ.

Tư tưởng

Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều là những người có tư tưởng tiến bộ và hiện đại. Họ đều phê phán những thói quen lạc hậu và bất công của xã hội phong kiến. Họ cũng đều tôn trọng những giá trị nhân đạo và tự do của con người.

Tuy nhiên, Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh cũng có những khác biệt về nguồn gốc và hướng đi của tư tưởng. Phan Bội Châu lấy cảm hứng từ chủ nghĩa dân tộc và cách mạng của Trung Quốc. Ông kết hợp giữa tư tưởng Đông phương và Tây phương, giữa truyền thống và hiện đại. Phan Bội Châu coi việc bảo vệ văn hóa và lịch sử Việt Nam là một nhiệm vụ quan trọng.

Phan Châu Trinh lấy cảm hứng từ chủ nghĩa dân chủ và nhân quyền của Pháp. Ông hướng tới việc đổi mới hoàn toàn xã hội Việt Nam theo mô hình Tây phương. Phan Châu Trinh coi việc phá bỏ những ràng buộc văn hóa và lịch sử Việt Nam là một bước đi cần thiết.

Văn hóa

Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều là những nhà văn hóa xuất sắc. Họ đều có những tác phẩm văn học và lịch sử có giá trị cao. Họ cũng đều có những hoạt động văn hóa nhằm giáo dục và truyền bá ý thức dân tộc.

Tuy nhiên, Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh cũng có những khác biệt về phong cách và nội dung văn hóa. Phan Bội Châu sử dụng chữ Hán và chữ Nôm để viết. Ông dùng những thể loại văn học truyền thống như thơ, văn, bút ký, tiểu sử, sử luận. Phan Bội Châu nhấn mạnh vào những nội dung liên quan đến lịch sử, văn hóa, tôn giáo, triết học của Việt Nam và Trung Quốc.

Phan Châu Trinh sử dụng chữ Quốc ngữ để viết. Ông dùng những thể loại văn học hiện đại như báo, tạp chí, sách, thư từ, luận văn. Phan Châu Trinh nhấn mạnh vào những nội dung liên quan đến chính trị, xã hội, kinh tế, giáo dục, văn minh của Việt Nam và Pháp.

So sánh hoạt động tiêu biểu

Phan Bội Châu

Tháng 5/1904: Phan Bội Châu đã thành lập ra Duy Tân hội tại Quảng Nam với chủ trương đánh đuổi thực dân Pháp, giành lại độc lập cho dân tộc và thành lập chính thể “Quân chủ lập hiến”. 

Năm 1905 – 1908: Phong trào Đông Du được phát động, tiến hành đưa thanh niên Việt Nam sang Nhật Bản học tập. Phan Bội Châu muốn dựa và Nhật Bản để đánh Pháp nhưng kết quả không thành. Năm 1909, Phan Bội Châu và toàn bộ thanh niên Việt Nam bị trục xuất về nước, sau đó Phan Bội Châu qua Xiêm chờ thời cơ.

Đến năm 1911: Cuộc cách mạng Tân Hợi bùng nổ tại Trung Quốc. Phan Bội Châu sang Trung Quốc lập ra Việt Nam Quang phục Hội. Vẫn tiếp tục thực hiện chủ trương đánh Pháp và lập ra nước Cộng hoà Dân quốc Việt Nam. 

Ngày 24/12/1913, Phan Bội Châu đã bị giới quân phiệt của Trung Quốc bắt và giam giữ ở nhà tù Quảng Đông.

Phan Châu Trinh

Vào năm 1906, Phan Châu Trinh đã cùng với các sĩ phu yêu nước khởi xướng phong trào Duy Tân ở Trung Kỳ. Ông đã thực hiện cải cách ở các lĩnh vực: 

• Kinh tế: ra sức cổ động việc chấn hưng thực nghiệp, lập các hộ kinh doanh công nghiệp như: mở lò rèn, xưởng mộc, lập hội buôn, làm vườn,…
• Giáo dục: Thành lập các trường học theo lối mới, dạy chữ Quốc ngữ đưa vào nhiều môn học mới.
• Xã hội: tổ chức các buổi diễn thuyết kêu gọi toàn dân thay đổi để tiến bộ hơn, phù hợp hơn trong quá trình giao lưu, buôn bán và ngăn chặn các tệ nạn xã hội như: rượu chè, cờ bạc, thuốc phiện,…

Đến năm 1908: Hàng loạt các cuộc biểu tình chống sưu thuế được diễn ra ở khắp các tỉnh miền Trung. Hàng vạn người dân đã cùng tham gia đấu tranh chống lại thực dân Pháp và chính quyền phong kiến tay sai. Tuy nhiên Pháp đã đàn áp được và dập tắt toàn bộ phong trào. Sau đó, Phan Châu Trinh bị bắt và bị đày ở Côn Đảo. Năm 1911, Phan Châu Trinh bị đưa sang Pháp.

So sánh con đường cứu nước Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh

Điểm giống nhau về con đường cứu nước

Động cơ của 2 ông đều xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân. Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều là văn thân, sĩ phu, đại diện cho tầng lớp dân chủ tư sản sẵn sàng tiếp thu tư tưởng tiến bộ của phương Tây để giúp nước. Ngoài ra, cả Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh đều dựa vào quốc gia khác. Phan Bội Châu cầu viện Nhật, còn Phan Châu Trinh mong chờ sự giúp đỡ từ Pháp.

Cả hai đều nhận được sự ủng hộ to lớn từ dân chúng hoạt động ở trong lẫn ngoài nước nhưng kết quả của phong trào Duy Tân và phong trào Đông Du đều thất bại. Tư duy của 2 ông góp phần tạo tiền đề cho các phong trào cách mạng kiểu mới sau này.

Điểm khác nhau trong con đường cứu nước

Nội dung	Phan Bội Châu	Phan Châu Trinh
Nhiệm vụ	Đánh đuổi thực dân Pháp, giành lại quyền tự do dân tộc, khôi phục nước Việt Nam.	Lật đổ chế độ phong kiến, thực hiện các cuộc cải cách xã hội với chủ trương: “Khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”
Chủ trương cứu nước	Thực hiện các cuộc vận động quần chúng và tranh thủ sự giúp đỡ của Nhật Bản để tổ chức các cuộc bạo động đánh đuổi Pháp, giành lại độc lập, xây dựng nên chế độ Quân chủ lập hiến.	Vạch trần chế độ phong kiến lạc hậu, mục nát, yêu cầu Pháp sửa đổi các chính sách cai trị thuộc địa. Giương cao ngọn cờ dân chủ, thực hiện cải cách xã hội, chủ trương cứu nước bằng con đường nâng cao dân trí, dân quyền, dân sinh.
Phương pháp	Thực hiện các cuộc bạo động vũ trang	Cải cách theo con đường ôn hòa (thông qua các cuộc cải cách về Kinh tế, Văn hóa, Giáo dục, Chính trị)
Mục tiêu	Cứu nước rồi mới đến cứu dân	Cứu dân rồi mới đến cứu nước

Kết luận

Phan Bội Châu và Phan Châu Trinh là hai nhân vật đại diện cho hai xu hướng cách mạng Việt Nam đầu thế kỷ XX. 

Hocvn hi vọng bài viết này đem lại cho bạn đọc nhiều thông tin hữu ích khi So Sánh Phan Bội Châu Và Phan Châu Trinh.