Trong sinh thái học, diễn thế là quá trình biến đổi tuần tự của một quần xã sinh vật theo thời gian, dẫn đến sự thay đổi về thành phần loài và cấu trúc của quần xã. Có hai loại diễn thế chính là diễn thế nguyên sinh và diễn thế thứ sinh, mỗi loại hocvn đều thấy có những đặc điểm riêng biệt.

Diễn Thế Nguyên Sinh: Khởi Nguồn Từ “Điểm Zero”

Diễn thế nguyên sinh xảy ra ở những nơi chưa từng có sự sống tồn tại trước đó, ví dụ như:

• Đá trơ: Sau khi núi lửa phun trào, dung nham nguội đi tạo thành đá trơ.
• Cồn cát: Hình thành do gió hoặc nước biển mang cát đến tích tụ.
• Hồ băng hà: Xuất hiện khi băng tan chảy để lại vùng trũng chứa đầy nước.

Đặc điểm chính:

• Bắt đầu từ môi trường khắc nghiệt: Thiếu đất, dinh dưỡng, độ ẩm,…
• Sinh vật tiên phong: Thường là các loài có khả năng chịu đựng cao như địa y, rêu,…
• Quá trình diễn thế chậm: Do môi trường ban đầu khắc nghiệt, cần thời gian dài để hình thành đất và thu hút các loài khác.

Diễn Thế Thứ Sinh: Hồi Sinh Từ “Dấu Vết Cũ”

Diễn thế thứ sinh diễn ra ở những nơi đã từng tồn tại quần xã sinh vật nhưng bị tác động bởi các yếu tố tự nhiên hoặc nhân tạo, ví dụ như:

• Rừng sau khi bị cháy: Lửa thiêu rụi thảm thực vật nhưng đất vẫn còn.
• Nương rẫy bỏ hoang: Sau khi khai thác, đất đai bị bỏ hoang và dần phục hồi.
• Đồng cỏ sau khi bị chăn thả quá mức: Cỏ bị gặm nhấm quá mức, tạo điều kiện cho các loài cây bụi phát triển.

Đặc điểm chính:

• Bắt đầu từ môi trường đã có sẵn một số điều kiện: Đất, hạt giống,…
• Sinh vật tiên phong: Đa dạng hơn, bao gồm cả các loài cây gỗ nhỏ, cỏ dại,…
• Quá trình diễn thế nhanh hơn: Do môi trường đã có sẵn một số điều kiện thuận lợi.

So Sánh Diễn Thế Nguyên Sinh Và Thứ Sinh

Tiêu chí	Diễn thế nguyên sinh	Diễn thế thứ sinh
Điểm xuất phát	Môi trường chưa từng có sự sống	Môi trường đã từng có sự sống
Điều kiện ban đầu	Khắc nghiệt, thiếu thốn	Đã có sẵn một số điều kiện thuận lợi
Sinh vật tiên phong	Loài chịu đựng cao, ví dụ: địa y, rêu	Đa dạng hơn, ví dụ: cỏ dại, cây bụi
Tốc độ diễn thế	Chậm	Nhanh hơn
Ví dụ	Hình thành rừng trên đảo núi lửa	Phục hồi rừng sau khi bị cháy

Kết Luận

Diễn thế nguyên sinh và thứ sinh là hai quá trình quan trọng góp phần tạo nên sự đa dạng sinh học trên Trái Đất. Hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại diễn thế này giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về sự biến đổi của các quần xã sinh vật theo thời gian và có những biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả.

Hoc vn chúc các bạn học tập thật tốt!

Xem thêm:

[TỔNG HỢP] Sơ Đồ Tư Duy Quang Hợp Ở Thực Vật Ngắn Gọn Và Dễ Hiểu

Cấu Tạo Và Chức Năng Của Trung Thể – Vai Trò Không Thể Thiếu Trong Tế Bào

Sơ Đồ Tư Duy Bài 35 Sinh Học 12: Khám Phá Môi Trường Sống Qua Lăng Kính Sinh Thái

Cừu Dolly được sinh ra bằng phương pháp nào? Khám phá hành trình lịch sử